Nieuw leven voor de orgels van Harkstede

De restauratie van de twee orgels in de kerk van Harkstede is voltooid. Op woensdag 15 oktober worden het monumentale Schnitger-orgel (1696) en het Eertman-orgel (1908) feestelijk opnieuw in gebruik genomen. Met deze restauratie zijn twee bijzondere instrumenten, ieder met een eigen karakter en geschiedenis, terug in volle glorie. De restauratie is een initiatief van Groninger Kerken, sinds 2017 eigenaar van de Harksteder kerk. De stichting ziet het als haar taak om het unieke religieus erfgoed van de provincie niet alleen te behouden, maar ook tot leven te brengen voor nieuwe generaties.

“Deze restauratie past perfect bij wat we als Groninger Kerken willen,” zegt Patty Wageman, directeur van Groninger Kerken. “We brengen vakmanschap uit het verleden samen met kennis van nu. Zo blijft het erfgoed niet alleen behouden, maar ook toegankelijk - dat zie je én dat hoor je nu weer.”

De orgels in Harkstede vormen een uitzonderlijk duo. Het oorspronkelijke Schnitger-orgel, gebouwd in opdracht van Henric Piccardt, was eind 17e eeuw het muzikale hart van zijn studeerkamer boven het transept van de kerk. In 1908 verving orgelmaker Marten Eertman dit instrument door een nieuw orgel, maar gebruikte daarbij delen van het originele pijpwerk. Bij de recente restauratie is het Schnitger-orgel volledig gereconstrueerd naar de situatie van 1696 - tot en met het handmatige pompsysteem zonder motor. Het Eertman-orgel is in originele staat behouden en opnieuw opgesteld zodat het beter klinkt in de kerkruimte. Beide instrumenten laten zo hun eigen tijdgeest en klankwereld herleven.

Met deze restauratie krijgt het oeuvre van de beroemde Hamburgse orgelbouwer Arp Schnitger een nieuw hoofdstuk. Harkstede is de enige plek ter wereld waar een compromisloos herbouwd Schnitger-orgel zonder motor, met originele stemmingen en speelwijze, opnieuw te horen is, precies zoals Schnitger het ooit bedoelde.

Waar mogelijk zijn originele materialen behouden, en waar reconstructie nodig was, is gekozen voor ambachtelijke precisie. De restauratie werd uitgevoerd door Edskes Orgelbau, Orgelmakerij Reil en Orgelmakerij Bakker & Timmenga. De werkzaamheden vonden plaats onder advies van prof. dr. Hans Fidom van de Vrije Universiteit Amsterdam, in nauwe samenwerking met Christiaan Velvis, bouwkundige van Groninger Kerken.